Η 1η παράλληλη συνεδρία θα εξετάσει τρόπους για την αποτελεσματική και επαρκή χρηματοδότηση της ενεργειακής ανακαίνισης κτηρίων κατοικιών, διασφαλίζοντας έτσι τη σύμπλευση με τις εθνικές δεσμεύσεις και τους στόχους που έχουν τεθεί. Σύμφωνα με την έκθεση μακροπρόθεσμης στρατηγικής για την ανακαίνιση του υφιστάμενου κτηριακού αποθέματος (Μάρτιος 2021), ο στόχος για το 2030 είναι η αναβάθμιση του 23% του οικιακού κτηριακού αποθέματος, για το 2040 αντίστοιχα η αναβάθμιση του 36%-42%, ενώ ο στόχος για το 2050 είναι να έχει αναβαθμιστεί το 45%-49%. Η ενεργειακή αναβάθμιση των κτηρίων κατοικιών έχει συμπεριληφθεί και στο Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0» (Απρίλιος 2021) και περιγράφεται αναλυτικά ως δράση στον 2ο άξονα του πρώτου πυλώνα «Ενεργειακή αναβάθμιση του κτιριακού αποθέματος της χώρας και χωροταξική μεταρρύθμιση».

Το επίκεντρο της συνεδρίας θα είναι το νέο πρόγραμμα χρηματοδότησης «Εξοικονομώ-Αυτονομώ», το οποίο τέθηκε σε εφαρμογή το 2020. Μέσω αυτού του προγράμματος, εκτιμάται ότι θα ανακαινιστεί το 12-15% των κτηρίων ή/και των κτηριακών μονάδων κατοικιών εντός της περιόδου 2021- 2030, στόχος που έχει περιγραφεί στο ΕΣΕΚ και αναμένεται να επιτευχθεί μέσω στοχοθετημένων μέτρων πολιτικής. Στο τέλος του καλοκαιριού θα ανακοινωθεί το νέο πρόγραμμα, με διαφορετικά κριτήρια για την εξέταση των αιτήσεων.

Τα κύρια θέματα συζήτησης που αναμένεται να εξεταστούν σε αυτήν τη συνεδρία είναι:

• Ποιες είναι οι βασικές προκλήσεις, οι οποίες έχουν προκύψει από την υλοποίηση προγραμμάτων ενεργειακής αναβάθμισης κτηρίων κατοικίας; Πώς αυτές μπορούν να αντιμετωπιστούν;
• Πώς θα διασφαλιστεί η μεγαλύτερη μόχλευση ιδίων κεφαλαίων από τα νοικοκυριά;
• Πώς είναι εφικτό να βελτιωθεί η οικονομική αποδοτικότητα των επιλεγμένων παρεμβάσεων.
• Θα μπορούσε η σύσταση μίας «υπηρεσίας μιας στάσης» (Οne Stop Shop) να βοηθήσει στην οικονομικά αποδοτικότερη αναβάθμιση του κτιριακού αποθέματος; Ποια ενδεχόμενα προβλήματα θα ήταν εφικτό να επιλύσει.
• Θα μπορούσαν να αποτελέσουν αντικείμενα εξέτασης για την επίτευξη των στόχων που έχουν τεθεί για τον κτηριακό απόθεμα κατοικιών η σταδιακή ριζική ανακαίνιση και η αξιοποίηση εργαλείων όπως τα Διαβατήρια Ανακαίνισης Κτιρίων;

Η συνεδρία θα εξετάσει πιθανά ή/και προβλεπόμενα χρηματοδοτικά εργαλεία που θα επιταχύνουν το ρυθμό ανακαινίσεων και επενδύσεων ενεργειακής απόδοσης στα δημόσια κτήρια και τις υποδομές.

Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του έργου σχετικά με τις προκλήσεις που αντιμετωπίζονται σε τοπικό επίπεδο, αυτές περιλαμβάνουν την έλλειψη  δεδομένων κατανάλωσης και εξοικονόμησης ενέργειας των δημόσιων κτηρίων, την περιορισμένη  χρηματοδότηση, το υψηλό αρχικό κόστος επένδυσης, τη μεγάλη περίοδο αποπληρωμής και τις δυσκολίες στη μέτρηση και την επαλήθευση της εξοικονόμησης που έχει επιτευχθεί. Η χρήση συμβάσεων ενεργειακής απόδοσης αλλά και η ομαδοποίηση  έργων θα μπορούσε να αποτελέσει μέρος της λύσης, αλλά προς το παρόν υπάρχουν δυσκολίες λόγω της έλλειψης εμπειρίας και τεχνογνωσίας, της πολυπλοκότητας των έργων και ανεπαρκούς νομοθεσίας. Αντιθέτως, οι ευκαιρίες χρηματοδότησης, το  ευνοϊκό νομοθετικό πλαίσιο και η ενεργοποίηση  της τοπικής κοινωνίας θεωρούνται οι κύριοι μοχλοί για επενδύσεις ενεργειακής απόδοσης.

Το πρώτο μέρος της συνεδρίας θα αφιερωθεί στην παρουσίαση χρηματοδοτικών προγραμμάτων και υποστηρικτικών μηχανισμών στα δημόσια κτήρια, με ιδιαίτερη αναφορά στα δημοτικά κτήρια. Στο πλαίσιο του ΕΣΕΚ προβλέφθηκε ο ανασχεδιασμός του προγράμματος ΗΛΕΚΤΡΑ, που αφορά στη χρηματοδότηση παρεμβάσεων ενεργειακής απόδοσης σε κτήρια της γενικής κυβέρνησης, συμπεριλαμβανομένης της συμμετοχής στην υλοποίηση των παρεμβάσεων των Επιχειρήσεων Ενεργειακών Υπηρεσιών μέσω Συμβάσεων Ενεργειακής Απόδοσης.

Σκοπός  του προγράμματος ΗΛΕΚΤΡΑ είναι η δημιουργία ελκυστικών και βιώσιμων επενδύσεων ενεργειακής αναβάθμισης στο κτηριακό απόθεμα των δημόσιων φορέων, με αποτελεσματική μόχλευση κεφαλαίων τόσο από τον ιδιωτικό όσο και από τον δημόσιο τομέα μέσω της προσαρμογής του ρυθμιστικού πλαισίου.  Επιπρόσθετα, αναμένεται η αναβάθμιση του ρόλου των ενεργειακών υπευθύνων των δημοσίων κτηρίων, καθώς προστίθεται ως όρος σε χρηματοδοτικά προγράμματα ενεργειακής αναβάθμισης δημοσίων κτηρίων.

Τις σύντομες παρουσιάσεις, θα ακολουθήσει συζήτηση σχετικά με την αξιοποίηση των υπαρχόντων δυνατοτήτων και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι φορείς για την κάλυψη των χρηματοδοτικών κενών. Η συζήτηση θα επικεντρωθεί στα παρακάτω ερωτήματα:

• Ποιες είναι οι βασικές προκλήσεις, οι οποίες έχουν προκύψει από την υλοποίηση προγραμμάτων ενεργειακής αναβάθμισης δημόσιων κτηρίων; Πώς αυτές μπορούν να αντιμετωπιστούν;
• Πώς θα επιτευχθεί η μεγαλύτερη μόχλευση ιδίων κεφαλαίων από τους δημόσιους φορείς;
• Πώς θα διευκολυνθεί η μεγαλύτερη συμμετοχή των Επιχειρήσεων Ενεργειακών Υπηρεσιών;
• Πώς είναι εφικτό να βελτιωθεί η οικονομική αποδοτικότητα των επιλεγμένων παρεμβάσεων;
• Θα μπορούσαν οι συμβάσεις δημοσίου-ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ) να χρησιμοποιηθούν για την υλοποίηση μεγάλων έργων;
• Θα ήταν σκόπιμο να δημιουργηθεί σειρά προτεραιότητας με βάση την υπάρχουσα κατανάλωση ενέργειας, έτσι ώστε να χρηματοδοτηθούν πρώτα τα πιο ενεργοβόρα δημόσια κτήρια;
• Θα πρέπει να συμπεριληφθούν εκπαιδευτικές δράσεις για την αλλαγή συμπεριφοράς των εμπλεκόμενων δημοσίων υπαλλήλων, έτσι ώστε να επιτευχθεί εξοικονόμηση ενέργειας και λόγω αλλαγής συμπεριφοράς;

Στο ΕΣΕΚ προβλέφθηκε ο σχεδιασμός και η εφαρμογή του μέτρου των ανταγωνιστικών διαδικασιών βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης. Το μέτρο αυτό, αναμένεται να εστιάσει στην επίτευξη εξοικονόμησης τελικής ενέργειας συμβάλλοντας σημαντικά στην επίτευξη του στόχου του Άρθρου 7 της Οδηγίας 2012/27/ΕΕ για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης. Επίσης, θα προσφέρει χρηματοδοτική ενίσχυση σε τεχνικές παρεμβάσεις εξοικονόμησης ενέργειας σε τομείς με υψηλό δυναμικό, όπως είναι ο βιομηχανικός και ο τριτογενής τομέας.

Η διενέργεια της ανταγωνιστικής διαδικασίας προβλέπεται να γίνει με βασικό γνώμονα την οικονομική αποδοτικότητα των παρεμβάσεων και με σαφείς οδηγίες για τον υπολογισμό και την επαλήθευση της εξοικονομούμενης ενέργειας. Επιπρόσθετα, το μέτρο δεν θα θέτει όρια στη μέγιστη εξοικονόμηση ενέργειας, η οποία θα αποζημιώνεται δίνοντας κίνητρο για ομαδοποίηση έργων, και στην αξιοποίηση του οφέλους από τις οικονομίες κλίμακας που θα δημιουργηθούν.

Στο ΥΠΕΝ συγκροτήθηκε ειδική ομάδα εργασίας με σκοπό τη σύνταξη εισήγησης για τη διαμόρφωση του θεσμικού πλαισίου των ανταγωνιστικών διαδικασιών για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης σύμφωνα με τις προβλέψεις του ΕΣΕΚ. Η πρόταση στην οποία κατέληξε η ομάδα εργασίας προβλέπει ότι οι ανταγωνιστικές διαδικασίες δύνανται να διενεργηθούν μέσω της υλοποίησης επτά διαφορετικών σταδίων.

Κατά τη διάρκεια της συνεδρίας, θα παρουσιαστεί η πρόταση της ομάδας εργασίας με σκοπό την υλοποίηση ενός πιλοτικού προγράμματος βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης σε επιχειρήσεις του τριτογενή τομέα.

Θα ακολουθήσει συζήτηση, η οποία θα βασίζεται στα παρακάτω ερωτήματα:

• Ποιες είναι οι προοπτικές και οι προκλήσεις από την εφαρμογή του συγκεκριμένου μηχανισμού;
• Πώς θα διασφαλιστεί η χρηματοδότηση των εμπλεκομένων εταιρειών από τον τραπεζικό τομέα;
• Ποιο είναι το ελάχιστο επίπεδο συγκέντρωσης παρεμβάσεων, το οποίο είναι εφικτό να διασφαλιστεί;
• Είναι εφικτή η ομαδοποίηση μικρών επιμέρους έργων; Ποιος μπορεί να είναι ο ρόλος των Επιχειρήσεων Ενεργειακών Υπηρεσιών σε αυτό;
• Θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν έξυπνα διαδικτυακά εργαλεία για την συγκέντρωση μικρών έργων και τη διασύνδεση των φορέων ανάπτυξης έργων με τους ενδιαφερόμενους επενδυτές;